با اختلال های یادگیری دانش آموزان آشنا شوید

اختلال های یادگیری دانش آموزان یکی از مشکلات شایع در سیستم آموزشی این روزهاست و بسیاری از دانش‎ آموزان با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. بر اساس پژوهش عملی منتشر شده در مجله ScienceDaily در حدود 10 درصد از دانش آموزان با انواع اختلالات یادگیری روبرو هستند.  اختلال های یادگیری دانش آموزان قبل از اینکه به یک مشکل جدی و حاد تبدیل شوند باید ریشه‌یابی و حل شوند. برای بهبود اختلال یادگیری در کودکان و دانش‌آموزان اولین کار شناخت رایج‌ترین و شایع‌ترین دلایل اختلال یادگیری و سپس بررسی علائم آن و در نهایت به کار بردن راهکارهای عملی برای بهبود آن است. ما به عنوان بهترین دبیرستان دوره اول دخترانه منطقه 2 سعی خواهیم کرد، یک راهنمای جامع برای بررسی  اختلال های یادگیری دانش آموزان را به شما ارائه می‌دهیم.

اختلال یادگیری چیست؟

در گام اول باید درباره اینکه اختلال یادگیری چیست اطلاعاتی کسب کنیم، تا شناخت آن و علائم آن در ادامه کار راحت‌تر باشد. یکی از سو برداشت‌هایی که در مورد اختلال یادگیری در دانش‌آموزان صورت می‌گیرد، نسبت دادن آن به سطح هوش و توانایی مغزی آن‌ها است. در صورتی که کودکانی که دچار اختلال یادگیری هستند از لحاظ ذهنی و هوشی هیچ فرقی با کودکان دیگر ندارند، تنها روش دریافت و درک مطالب آن‌ها از سایر کودکان متفاوت است. بنابراین یک کودکی که دچار اختلال یادگیری است، به معنای معیوب بودن آن نیست، بلکه به معنای تفاوت در درک مفاهیم است که می‌توان آن را به کار بردن مراحل عملی بهبود بخشید و موجب موفقیت این دانش‌آموزان شد.

شایع‌ترین اختلالات یادگیری

اختلالات یادگیری می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر تجربه تحصیلی دانش‌آموزان داشته باشند و شناختن آن‌ها مرحله مهمی در حمایت از دانش‌آموزان مبتلا به این شرایط است. در اینجا به برخی از شایع‌ترین اختلال های یادگیری دانش آموزان می‌پردازیم:

1. اختلال خواندن

اختلال خواندن یکی از شایع‌ترین اختلالات یادگیری است که بر توانایی فرد در خواندن، درک متن، املا و گاهی اوقات صحبت کردن تاثیر می‌گذارد. دانش‌آموزان مبتلا به این اختلال ممکن است در تشخیص حروف، کلمات و ساختار جملات با مشکل مواجه شوند.

2. اختلال نوشتاری

اختلال نوشتاری بر توانایی نوشتن تاثیر می‌گذارد. دانش‌آموزان مبتلا به این اختلال ممکن است در نوشتن جملات منسجم، دست خط، نگارش و سازماندهی افکار خود بر روی کاغذ دچار مشکل شوند.

3. اختلال ریاضی

اختلال ریاضی بر توانایی درک و انجام محاسبات ریاضی تاثیر می‌گذارد. دانش‌آموزان مبتلا به این اختلال ممکن است در شناسایی اعداد، یادگیری جدول ضرب و انجام عملیات ریاضی پایه مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم دچار مشکل شوند.

4. اختلال پردازش حسی

این اختلال بر توانایی مغز در دریافت و پردازش اطلاعات حسی ورودی تاثیر می‌گذارد. دانش‌آموزان ممکن است در پردازش اطلاعاتی که از حواس مختلف مانند بینایی، شنوایی، لامسه، مزه یا بو دریافت می‌کنند، دچار مشکل شوند.

5. اختلال توجه و بیش‌فعالی (ADHD)

گرچه ADHD به طور مستقیم یک اختلال یادگیری محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند بر توانایی یادگیری دانش‌آموزان تاثیر بگذارد. دانش‌آموزان مبتلا به ADHD ممکن است در حفظ تمرکز، مدیریت برانگیختگی و پرهیز از بی‌قراری دچار مشکل شوند.

6. اختلال پردازش شنیداری

دانش‌آموزان مبتلا به این اختلال ممکن است در درک و پردازش اطلاعاتی که از طریق شنیدن به دست می‌آورند، دچار مشکل شوند. این مشکل می‌تواند بر توانایی دنبال کردن دستورالعمل‌ها و درک مفاهیم ارائه شده در کلاس درس تاثیر بگذارد.

علائم اختلال یادگیری دانش‌آموزان

علائم  اختلال های یادگیری دانش آموزان بسیار متنوع است و از هر کودک به کودک دیگر متفاوت است. اما یک سری نشانه‌ها و علائم در سنین مختلف وجود دارد که در صورت مشاهده و تکرار می‌تواند نشان دهنده وجود اختلال یادگیری باشند. ما به بررسی علائم اختلال‌های یادگیری در سه دوره پیش از مدرسه، پنج تا نه سال و 10 تا 13 سال را بررسی خواهیم کرد.

علائم اختلال یادگیری پیش از مدرسه

اولین نشانه‌های اختلال یادگیری که در کودکان قبل از رفتن به مدرسه خود را نشان می‌دهد شامل موارد زیر است:

• اولین نشانه ضعف و مشکل در تلفظ صحیح کلمات و یافتن واژه مناسب است.
• وجود ضعف و مشکلات در یادگیری حرف الفبا، رنگ‌ها، روزهای هفته، اشکال
• مشکل در به دست گرفتن مداد 
• مشکل در انجام دادن کارها بر اساس دستورالعمل 
• مشکل در کارهایی مانند بستن دکمه، زیپ کاپشن و بند کفش 

علائم اختلال یادگیری در 5 تا 9 سالگی 

کودکانی که وارد فضای مدرسه و مقطع ابتدایی شده‌اند، اگر دچار علائم و نشانه‌های اختلال یادگیری باشند به صورت موارد زیر خود را نشان خواهد داد:

• مشکل در خواندن کلمات، حتی کلمات ساده
• مشکل در درک ارتباط حروف و صداها
• عدم توانایی در ترکیب کردن صداها برای تولید کلمات
• کند بودن در فرایند یادگیری یک مهارت جدید
• مشکل در مفاهیم پایه‌ای ریاضی مانند چهار عمل اصلی 
• داشتن غلط املایی و تکرار آن‌ها
• مشکل در خواندن یک متن
• مشکل در خواندن ساعت
• مشکل در به خاطر سپردن ترتیب کارها

علائم اختلال یادگیری در 10 تا 13 سالگی 

با وارد شدن به سنین نوجوانی اختلال‌های یادگیری در دانش‌‌آموزان در این سن نیز خود را به شیوه‌های زیر نشان می‌دهد:

• دوری کردن از خواندن مخصوصا با صدای بلند
• پرهیز از نوشتن یک متن
• مشکل در فهم و درک مسائل ریاضی 
• داشتن دست‌خط بد

نحوه برخورد با دانش‌آموزان اختلال یادگیری

با توجه به ویژگی های دانش آموزان اختلال یادگیری برخورد با آن‌ها نیازمند صبر، درک و رویکردهای خلاقانه است. اولین قدم، شناسایی و درک دقیق نیازها و چالش‌های منحصربه‌فرد هر دانش‌آموز است. والدین نقش مهمی در نحوه برخورد با دانش‌آموزانی که دچار اختلال در یادگیری هستند، دارند. در ابتدا این والدین هستند که با مشاهده و زیر نظر داشتن کودک خود نشانه‌های اختلال یادگیری را در او شناسایی می‌کنند. همانطور که قبلا اشاره شد یک دانش‌آموزی که دچار مشکل اختلال در یادگیری شده است، هیچگونه مشکل ذهنی یا تنبلی ندارد بلکه نحوه دریافت و درک مطالب توسط این دانش‌آموزان نسبت به سایرین متفاوت است. به همین دلیل پس از تشخیص نوع اختلال باید در مدرسه و کلاس درس یک برنامه ویژه آموزشی مختص این دانش‌آموزان در نظر گرفته شود تا با استفاده از تکنیک‌های تدریس و استفاده از تکالیف مخصوص نسبت به بهبود این شرایط قدم برداشت.

به دلیل ویژگی های دانش آموزان اختلال یادگیری یکی از مهمترین نکات در برخورد با آن‌ها که هم معلمین و هم والدین به آن دقت خاصی داشته باشند، نحوه خطاب کردن کودکان است، هرگز آن‌ها را احمق یا خنگ صدا نزنید، این دانش‌آموزان و کودکان به اندازه دیگر کودکان باهوش هستند، اما نحوه درک مطلب و آموزش آن‌ها متفاوت است که آن را می‌توان با در پیش گرفتن یک شیوه درمانی و آموزشی موثر به طرز قابل توجهی بهبود بخشید.

راهکار‌هایی برای بهبود اختلالات یادگیری

برای بهبود اختلالات یادگیری، استراتژی‌ها و راهکارهای متنوعی وجود دارد که می‌توانند به دانش‌آموزان کمک کنند تا موانع یادگیری خود را پشت سر بگذارند و به پتانسیل تحصیلی خود دست یابند. در اینجا به برخی از این راهکارها اشاره می‌کنیم:

1. برنامه‌های آموزشی فردی‌سازی شده

ایجاد برنامه‌های آموزشی فردی که به طور خاص برای پاسخگویی به نیازها و نقاط قوت هر دانش‌آموز طراحی شده‌اند، می‌تواند بسیار موثر باشد. این برنامه‌ها باید با همکاری معلمان، والدین و متخصصان تدوین شوند.

2. روش‌های تدریس چند حسی

استفاده از روش‌های آموزشی که بیش از یک حس (بینایی، شنوایی، لامسه) باشند، می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا اطلاعات را بهتر درک و به خاطر بسپارند. به عنوان مثال، استفاده از کارت‌های کلمه، موارد تعاملی و بازی‌های آموزشی می‌تواند مفید باشد.

3. فناوری‌های کمکی

استفاده از فناوری‌های کمکی مانند نرم‌افزارهای خواندن متن، برنامه‌های سازمان‌دهی و ابزارهای دیجیتالی برای کمک به نوشتن می‌تواند به دانش‌آموزان اجازه دهد تا بر موانع یادگیری خود را غلبه کنند.

4. تمرینات تقویت حافظه و مهارت‌های سازمانی

آموزش استراتژی‌هایی برای بهبود حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت، همچنین مهارت‌های سازمانی و مدیریت زمان، می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا مطالب درسی را موثرتر یاد بگیرند و دنبال کنند.

5. حمایت عاطفی و اجتماعی

فراهم کردن حمایت عاطفی و ایجاد یک محیط امن و حمایتی در مدرسه و خانه می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا اعتماد به نفس داشته باشند و در مقابله با چالش‌های یادگیری پایدار باشند.

6. درمان‌های تخصصی

در برخی موارد، ممکن است نیاز به مداخلات تخصصی‌تری مانند کار درمانی، گفتار درمانی یا حمایت‌های روانشناختی باشد تا به دانش‌آموزان کمک شود تا مهارت‌های خاصی را توسعه دهند یا با مشکلات خاصی مقابله کنند.

7. آموزش والدین و معلمان

آموزش والدین و معلمان در مورد اختلالات یادگیری و روش‌های حمایت از دانش‌آموزان می‌تواند به ایجاد یک محیط حمایتی و موثر کمک کند.

جمع‌بندی

اختلالات یادگیری، که حدود 10% دانش‌آموزان را تحت تاثیر قرار می‌دهند، به تفاوت‌هایی در نحوه درک و پردازش اطلاعات اشاره دارند و نه به کمبود هوش. شناخت به موقع و اقدامات درمانی لازم برای رفع اختلالات ضروری است. رویکردهای موثر شامل تدوین برنامه‌های آموزشی فردی، استفاده از روش‌های تدریس چندحسی، فناوری‌های کمکی و حمایت عاطفی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای درمان دانش‌آموزان استفاده کرد. نکته قابل توجه آن است که ایجاد محیطی حمایتی و بدون قضاوت برای دانش‌آموزان، کلید پیشرفت آن‌ها است.

سوالات متداول

1. اختلالات یادگیری چه تاثیری بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دارند؟

اختلالات یادگیری می‌توانند باعث شوند دانش‌آموزان در خواندن، نوشتن، ریاضیات و مهارت‌های سازمانی دچار مشکل شوند، که این موارد به‌صورت مستقیم بر عملکرد تحصیلی آن‌ها تاثیر می‌گذارد.

2. چگونه می‌توان اختلالات یادگیری را در دانش‌آموزان تشخیص داد؟

تشخیص اختلالات یادگیری از طریق مشاهده علائمی مانند مشکل در خواندن و نوشتن، مشکلات در ریاضیات و دشواری در پردازش اطلاعات حسی صورت می‌گیرد. ارزیابی‌های تخصصی توسط متخصصان آموزشی نیز برای تشخیص دقیق ضروری است.

3. چه راهکارهایی برای حمایت از دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری وجود دارد؟

برای حمایت از دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری، تدوین برنامه‌های آموزشی فردی، استفاده از روش‌های تدریس چندحسی، فناوری‌های کمکی، تقویت مهارت‌های سازمانی و حمایت عاطفی موثر است. همچنین، آموزش والدین و معلمان برای ایجاد محیطی حمایتی اهمیت دارد.